Gruta do Carvão jest największym znanym systemem jaskiń na wyspie São Miguel oraz jednym z najbardziej godnych uwagi na całym archipelagu Azorów. Rozciąga się na długości około 2 500 m, zaczynając od obrzeży Ponta Delgada, a kończąc przy wybrzeżu miasta.

Jak powstała Gruta do Carvão?

Miejsce wejścia do jaskini znajduje się w dzielnicy Santa Clara, zlokalizowanej tuż przy samej obwodnicy Ponta Delgada. Gruta do Carvão tworzy tzw. tunel lawowy, który został podzielony na trzy odrębne sekcje o długości wynoszącej około 900 m, 300 m oraz 700 m. Niestety niektóre części jaskini lawowej zawaliły się, tym samym uniemożliwiły pełen dostęp do niej. Z tego powodu obecnie rozpoznano i zmapowano jedynie odcinek wynoszący 1900 m.

Właśnie ten region jaskiń na São Miguel geologicznie znany jest jako „Complexo Vulcânico dos Picos”. Jest to obszar wulkanizmu szczelinowego, w którym płynęły strumienie lawy o charakterze bazaltowym. Rozwijały one jaskinie, docierając aż do oceanu. Wiek tych jaskiń jest liczony w przedziale od 5 000 do 12 000 lat. Zbadany został na podstawie analizy złóż materiałów piroklastycznych (okruchów wyrzucanych przez wybuch wulkanu), który prawdopodobnie emitowany był przez wulkan Sete Cidades i wulkan Fogo.

Mimo że pierwotna długość i wielkość systemu jaskiń Gruta do Carvão nie zostały całkowicie zachowane, to nadal wykazują dużą różnorodność cech geologicznych, będąc ważnym zabytkiem speleologicznym. Wewnątrz jaskini można zobaczyć niezliczoną ilość stalaktytów o różnych kształtach. Stalaktyty powstały głównie w wyniku szybkiego procesu chłodzenia lawy kapiącej z góry. Większość z nich więc ma dość gładką powierzchnię i stożkowy kształt.

Jaskinie wulkaniczne – ich geneza

Nie należą do zbyt częstych zjawisk geologicznych. Jednak można je znaleźć w kilku miejscach na świecie, tj.: Wyspy Kanaryjskie, Islandia, Japonia, Włochy, Korea. Występowanie jaskiń wulkanicznych na Azorach jest spowodowane bogatym i zróżnicowanym dziedzictwem speleologicznym, ze względu na wulkaniczny charakter wysp i obecność bazaltowych strumieni lawy. 

Wiecie, jak powstają jaskinie lawowe? Oto ich geneza:

• Strumień lawy wydobywa się z wulkanu i przemieszcza się w dół jego zbocza, płynąc coraz dalej.

• Powierzchniowe i boczne warstwy lawy ulegają ochłodzeniu (w wyniku kontaktu z powietrzem i otaczającymi ją skałami). Tworzy się zewnętrzna, zastygnięta już warstwa skorupy, z coraz to grubszymi ścianami tunelu, pod którą nadal płynie gorąca lawa.

• Następuje powolne zmniejszenie erupcji wulkanu, poziom lawy wewnątrz wytworzonego tunelu lawowego stopniowo się obniża, tworząc jamę pod zewnętrzną warstwą skorupy.

• Kiedy erupcja wulkanu dobiega końca, tworzy się jaskinia lawowa.

Ile jaskiń wulkanicznych znajduje się na Azorach?

Obecnie na Azorach znanych jest 271 jaskiń wulkanicznych, rozsianych po całym archipelagu, z wyjątkiem wyspy Corvo. Najwięcej z nich znajduje się na wyspie Pico (129 jaskiń). Zaraz za nią, na drugim miejscu znajduje się Terceira. Na São Miguel jest tylko i aż 28 jaskiń wulkanicznych.

Zwiedzanie Gruta do Carvão – co warto wiedzieć?

Zwiedzanie odbywa się zawsze z przewodnikiem po angielsku bądź po portugalsku. Zabroniony jest wstęp dzieci poniżej 7 roku życia. Niestety nie ma żadnej platformy internetowej, umożliwiającej zapisanie się na zwiedzanie. W celu zobaczenia jaskini zainteresowani powinni wcześniej poinformować o tym fakcie telefonicznie lub za pomocą wiadomości mailowej albo osobiście zapisać się na konkretną godzinę. Czasami może się jednak okazać, że są miejsca od razu, a czasami trzeba będzie troszkę dłużej poczekać. Niestety z własnego doświadczenia wiem, że wielu turystów nie zdaje sobie z tego sprawy i w momencie zakupu biletów są zdziwieni tym, że muszą czekać lub pojawić się nieco później. Ogólnie w ofercie dostępne są dwa warianty zwiedzania: krótkie i długie.

Krótkie zwiedzanie

Podczas krótkiego zwiedzania pokonywany jest dystans około 200 metrów, który trwa zazwyczaj 30 – 45 minut. Nie wymaga ono jakiś większych zdolności od turystów, a w jednej grupie może być maksymalnie 15 osób. Zalecane jest zabranie wygodnych butów i lekkiej kurtki. Na miejscu zapewniony jest dla każdego kask.

Długie zwiedzanie

Nie jest dostępne codziennie, więc wymaga znacznie wcześniejszej rezerwacji. Jest ono bardziej skierowane do osób zainteresowanych speleologią, gdzie pokonywany dystans zwiedzanej jaskini wynosi około 1000 metrów (2 – 3 godziny). W jednej grupie może być maksymalnie 5 osób. W związku z tym poziom trudności podczas tego zwiedzania jest trochę większy. Na miejscu zapewniony jest kask z latarką, rękawiczki oraz nakolanniki.

Zwiedzanie nie jest skierowane do osób z ograniczoną sprawnością ruchową z powodu nierównej powierzchni w jaskini oraz pokonywania schodów.

Ceny biletów

Krótkie zwiedzanie

Dorośli: 10€

Studenci i seniorzy (od 65 roku życia): 8€

Długie zwiedzanie: 

30€

Więcej aktualnych informacji dostępnych jest na stronie: Gruta do Carvão

Chroniony cud natury

Gruta do Carvão ze względu na swoje położenie, wielkość, różnorodność struktur geologicznych oraz związane z nimi zjawiska wulkaniczne (o znaczeniu naukowym, edukacyjnym i turystycznym) została sklasyfikowana jako regionalny pomnik przyrody. Warto pamiętać, że ta jaskinia lawowa przechodzi pod Ponta Delgada, stanowi więc dość spore ograniczenie w planowaniu terytorialnym. W niektórych przypadkach znajduje się nawet pod budynkami, drogami, siecią wodociągową i kanalizacyjną. Przemieszczając się uliczkami stolicy Azorów dobrze sobie przypomnieć o tych geologicznych formacjach znajdujących się tuż pod naszymi stopami.